به گفته وی در روز پایه گذاری شهر، برخی کدخدایان محلی، سرمایه داران بهبهانی، مردم و سرهنگ علیزاده فرماندار نظامی کهگیلویه و بویراحمد در آن حضور داشتند. او بیان می کند: از این دست ساختمان های گچی قدیمی در روستاهای اطراف نیز زیاد است و در گذشته، عشایر از آنها برای نگهداری دام های خود استفاده می کردند و معمولا به خانه های گبری معروف است. گبر، یک اصطلاح پارسی میانه به معنای زرتشتی است.
بهروز نیک اقبالی، کارشناس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان نیز در این باره می گوید: در روستاهای اطراف شهرستان کهگیلویه ساختمان ها و دهکده هایی وجود دارد که مربوط به دوره های گوناگون تاریخی ازجمله صفویه است.مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان راه حل به یادماندن تاریخ گذشته این شهر را اختصاص عنوان مرکز فرهنگی استان به آن می داند و می گوید: اگر مسئولان همکاری کنند و چنین عنوانی برای آن در نظر گرفته شود این شهر آوازه گذشته خود را بیش از پیش به دست می آورد.
علیرضا ایزدی درباره برنامه های سازمان میراث فرهنگی درباره مرمت این شهر تاریخی می گوید: 13میلیارد ریال در سال مالی 1391به مرمت و بازسازی بافت تاریخی دهدشت اختصاص یافت. به گفته وی، با این اعتبار کار مرمت و بازسازی کاروانسرا، حمام کهیار و حمام ضلع شرقی، مسجد مورک و کاوش مسجد چهل ستون، مسجدجامع و امامزاده شفیع الله انجام خواهد شد.
تغییر کاربری بافت تاریخی
با وجود این تلاش ها که مدیرکل میراث فرهنگی از آنها سخن می گوید، همواره بی توجهی به این شهر تاریخی که برخی از آن به عنوان خواهرخوانده اصفهان صفویه یاد می کنند مورد انتقاد برخی علاقه مندان میراث فرهنگی بوده است. در همین رابطه اسحاق آقایی، یکی از هنرمندان عکاس استان که عکس های بسیاری از بافت تاریخی این شهر تهیه کرده است، می گوید: سال ها بی توجهی به این بخش از استان موجب ویرانی بخش اعظم آن شده است، علاوه بر آنکه قسمت های باقیمانده نیز به خوبی نگهداری نمی شود. وی اضافه می کند: به عنوان نمونه میدان های بزرگ باستانی آن توسط کودکان محله به مکانی برای فوتبال بازی کردن تبدیل شده است و بخش هایی از آن نیز به صورت جای امنی برای معتادان درآمده، علاوه بر آنکه این شهر تاریخی به مکانی برای چرای گوسفندان نیز تبدیل شده است. ساسان، نوجوان 13ساله ای که در زمین خاکی شهری که در دوره ساسانی بنیانگذاری شده است، بازی می کند، می گوید: تا یاد دارم اینجا جای بازی ما بوده است، چون جای بهتری برای بازی کردن نداریم.
او در ادامه می نویسد: «هانس گاوبه ضمن مطالعه آثار پیشینیان ازجمله احسن التقاسیم مقدسی، برای پژوهش درباره شهرسازی به دهدشت سفر کرده است. هر چند استو کلر، بل، استین و هاریسن هم دهدشت را توصیف کرده اند اما در تحقیقات آنها چندان به ساختمان های شهر اشاره نشده که چه کسی آنها را ساخته است.» ولی هانس گاوبه می نویسد: «این را باید تنها نمونه معماری و شهرسازی دوران صفویه دانست.»
او در جای جای گزارش خود به اهمیت و رونق دهدشت در تاریخ صفویه اشاره می کند و در پایان می نویسد: خانه هایی که من و همراهان در بافت قدیم دهدشت از آنها نقشه تهیه کردیم و عکس گرفتیم بیشتر گویای شهری قدرتمند است که احتمالا پادگانی نظامی بوده که در کنار آن تمدن و بازار و خیابان های شهر نیز ساخته شده اند. چون پژوهش اینجانب به انگلیسی نوشته شده اگر عمری بود قصد دارم برمبنای نقشه هایی از خانه ها که روی آن وقت زیادی گذاشته ام در کتابی به «دهدشت و تاریخ معماری بافت قدیم آن» بپردازم.
منابع تاریخی چه می گویند
براساس منابع تاریخی، این شهر در دوره ساسانیان توسط پسر اردشیر اول ساخته شده و در آن دوران به نام بلاد شاپور شهرت داشت؛ در دوره های پسین نیز رونق داشت اما شروع پی ریزی شهر کنونی دهدشت را پس از دوره مغولان و به عبارتی از اواخر تیموریان و پس از آن جست وجو می کنند، ولی بافت قدیم دهدشت را که هم اکنون بخش هایی از آن بر جای مانده است، منسوب به دوره صفوی می دانند. بافت قدیم دهدشت که هم اکنون 35هکتار وسعت دارد و به سرعت در حال تخریب است در سال 1364در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.